Kimyada "oksidləşmə" və "azalma" anlayışları, bir atomun (və ya atom qrupunun) müvafiq olaraq elektron itirdiyi və ya qazandığı reaksiyalara aiddir. Oksidləşmə nömrələri, kimyaçıların köçürmə üçün neçə elektronun mövcud olduğunu və verilən reaktivlərin oksidləşdiyini və ya azaldığını yoxlamağa kömək edən atomlara (və ya atom qruplarına) verilən nömrələrdir. Atomlara oksidləşmə ədədlərinin verilməsi prosesi, atomların yüklənməsinə və bir hissəsi olduqları molekulların kimyəvi tərkibinə əsaslanaraq olduqca sadədən bir qədər mürəkkəbə qədər dəyişə bilər. Məsələləri çətinləşdirmək üçün bəzi elementlərin birdən çox oksidləşmə sayı ola bilər. Xoşbəxtlikdən, oksidləşmə ədədlərinin təyin edilməsi yaxşı təyin edilmiş qaydalarla tənzimlənir, baxmayaraq ki, əsas kimya və cəbr bilikləri bu qaydaların naviqasiyasını xeyli asanlaşdıracaq.
Addımlar
2 -dən 1 -ci hissə: Kimyəvi Qaydalara əsaslanan Oksidləşmə Nömrələrini təyin etmək
Addım 1. Söz mövzusu maddənin elementar olub olmadığını müəyyənləşdirin
Sərbəst, birləşməmiş elementar atomlar həmişə 0 oksidləşmə sayına malikdir. Bu həm elementar forması tək bir atomdan ibarət olan atomlar, həm də elementar forması iki atomlu və ya çox atomlu atomlar üçün doğrudur.
- Məsələn, Al(s) və Cl2 hər ikisi də birləşməmiş elementar formada olduqları üçün 0 oksidləşmə nömrələrinə malikdir.
- Qeyd edək ki, kükürdün elementar forması S8və ya oktasülfür, nizamsız olsa da, 0 oksidləşmə sayına malikdir.
Addım 2. Söz mövzusu maddənin ion olub olmadığını müəyyənləşdirin
İonlar yüklərinə bərabər olan oksidləşmə nömrələrinə malikdirlər. Bu həm digər elementlərə bağlı olmayan ionlar, həm də bir ion birləşməsinin bir hissəsini təşkil edən ionlar üçün doğrudur.
- Məsələn, ion Cl- -1 oksidləşmə sayına malikdir.
- NaCl birləşməsinin bir hissəsi olduqda Cl ionu hələ də -1 oksidləşmə sayına malikdir. Çünki Na+ ion, tərifinə görə +1 yükünə malikdir, bilirik ki, Cl- ionun yükü -1, buna görə də oksidləşmə sayı hələ də -1 -dir.
Addım 3. Bilin ki, metal ionları üçün çoxlu oksidləşmə sayı mümkündür
Bir çox metal elementdə birdən çox yük ola bilər. Məsələn, metal dəmir (Fe) +2 və ya +3 yüklü bir ion ola bilər. Metalik ionların yükləri (və beləliklə oksidləşmə ədədləri) ya tərkibində olan birləşmədə olan digər atomların yükləri ilə əlaqədar olaraq, ya da mətndə yazıldıqda roman rəqəmi işarəsi ilə müəyyən edilə bilər (cümlədə olduğu kimi " dəmir (III) ionunun +3 yükü var. ").
Məsələn, metal alüminium ionu olan bir birləşməni araşdıraq. AlCl birləşməsi3 ümumi yük 0 -a bərabərdir. Çünki bilirik ki, Cl- ionların -1 yükü var və 3 Cl var- Alon ionunun tərkibindəki ionların +3 yükü olmalıdır ki, bütün ionların ümumi yükü 0 -a bərabər olsun. Beləliklə, Alın oksidləşmə sayı bu birləşmədə +3 -dir.
Addım 4. (2 istisna olmaqla) oksigenə oksidləşmə sayı təyin edin
Demək olar ki, bütün hallarda oksigen atomlarının oksidləşmə sayı -2 -dir. Bu qaydanın bir neçə istisnası var:
- Oksigen elementar vəziyyətdə olduqda (O2), oksidləşmə sayı 0, bütün elementar atomlarda olduğu kimi.
- Oksigen bir peroksidin bir hissəsi olduqda, oksidləşmə sayı -1 -dir. Peroksidlər, oksigen-oksigen tək bir bağ (və ya peroksid anyonu O) olan birləşmələr sinifidir2-2). Məsələn, H molekulunda2O2 (hidrogen peroksid), oksigenin oksidləşmə sayı (və yükü) -1 -dir.
- Oksigen bir superoksidin bir hissəsi olduqda, oksidləşmə sayı -1⁄2 olur. Superoksidlərin tərkibində superoksid anyonu O var2-.
- Oksigen flora bağlı olduqda oksidləşmə sayı +2 -dir. Daha çox məlumat üçün aşağıdakı flor qaydasına baxın. Ancaq bir istisna var: (O2F2), oksigenin oksidləşmə sayı +1 -dir.
Addım 5. Hidrojenə +1 oksidləşmə sayı təyin edin (istisna olmaqla)
Oksigen kimi, hidrogenin oksidləşmə sayı da müstəsna hallara tabedir. Ümumiyyətlə, hidrogenin oksidləşmə sayı +1 -dir (yuxarıda göstərildiyi kimi elementar formada deyilsə, H2). Lakin hidrid adlanan xüsusi birləşmələr halında, hidrogen -1 oksidləşmə sayına malikdir.
Məsələn, H.2O, bilirik ki, hidrogenin oksidləşmə sayı +1 -dir, çünki oksigenin yükü -2 -dir və birləşmənin yüklərini sıfıra əlavə etmək üçün iki +1 yükə ehtiyacımız var. Sodyum hidriddə, NaH, hidrogen, Na olduğu üçün -1 oksidləşmə sayına malikdir+ ionun +1 yükü var və birləşmənin ümumi yükünün sıfıra bərabər olması üçün hidrogenin yükü (və beləliklə oksidləşmə sayı) -1 -ə bərabər olmalıdır.
Addım 6. Florin həmişə -1 oksidləşmə sayına malikdir
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, müəyyən elementlərin oksidləşmə sayıları bir çox amillərə görə dəyişə bilər (metal ionları, peroksidlərdəki oksigen atomları və s.) Ftor, lakin heç vaxt dəyişməyən -1 oksidləşmə sayına malikdir. Bunun səbəbi, florun ən elektronegativ element olmasıdır-başqa sözlə, ən az ehtimal ki, öz elektronlarından imtina edən və çox güman ki, başqa bir atomu alacaq elementdir. Buna görə də onun dəyəri dəyişmir.
Addım 7. Bir birləşmənin yükünə bərabər olan bir birləşmədə oksidləşmə nömrələrini təyin edin
Bir birləşmədə olan bütün atomların oksidləşmə sayıları, bu birləşmənin yükünü artırmalıdır. Məsələn, bir birləşmədə heç bir yük yoxdursa, onun hər bir atomunun oksidləşmə sayı sıfıra bərabər olmalıdır; birləşmə -1 yüklü poliatomik bir iondursa, oksidləşmə ədədləri -1 -ə qədər artmalıdır.
Bu, işinizi yoxlamaq üçün yaxşı bir yoldur - birləşmələrinizdəki oksidləşmə birləşmənin yükünü artırmırsa, bir və ya daha çox səhv təyin etdiyinizi bilirsiniz
2 -ci hissənin 2 -si: Oksidləşmə Sayı Qaydaları Olmayan Atomlara Nömrələrin Atılması
Addım 1. Oksidləşmə sayı qaydaları olmayan atomları tapın
Bəzi atomların ola biləcək oksidləşmə sayı ilə bağlı xüsusi qaydaları yoxdur. Atomunuz yuxarıdakı qaydalarda görünmürsə və yükünün nə olduğunu bilmirsinizsə (məsələn, daha böyük bir birləşmənin bir hissəsidirsə və buna görə də fərdi yükü göstərilmirsə), prosesə görə atomun oksidləşmə nömrəsini tapa bilərsiniz. aradan qaldırılması. Birincisi, birləşmədəki hər bir atomun oksidləşməsini təyin edəcəksiniz, sonra isə birləşmənin ümumi yükünə əsaslanaraq bilinməyənləri həll edəcəksiniz.
Məsələn, Na tərkibində2BELƏ Kİ4, kükürd (S) yükü bilinmir - elementar formada deyil, buna görə 0 deyil, ancaq bildiyimiz budur. Bu cəbr oksidləşmə sayı təyin etmə üsulu üçün yaxşı bir namizəddir.
Addım 2. Bileşikdəki digər elementlər üçün bilinən oksidləşmə nömrəsini tapın
Oksidləşmə sayı təyin etmə qaydalarından istifadə edərək, birləşmənin digər atomlarına oksidləşmə nömrələri təyin edin. O, H və s üçün istisna hallar üçün diqqətli olun.
Na -da2BELƏ Kİ4Qaydalarımıza əsasən, Na ionunun +1 yükə (və beləliklə oksidləşmə sayına) sahib olduğunu və oksigen atomlarının oksidləşmə sayının -2 olduğunu bilirik.
Addım 3. Hər bir atomun sayını oksidləşmə sayına vurun
İndi bilinməyən atomlar xaricindəki bütün atomlarımızın oksidləşmə sayını bildiyimizə görə, bu atomlardan bəzilərinin bir dəfədən çox görünə biləcəyini nəzərə almalıyıq. Hər bir atomun ədədi əmsalını (birləşmədə atomun kimyəvi simvolundan sonra alt sətirdə yazılır) oksidləşmə nömrəsinə vurun.
Na -da2BELƏ Kİ4, 2 Na atomu və 4 O atomu olduğunu bilirik. 2 -nin cavabını almaq üçün Na -nın oksidləşmə sayı olan 2 × +1, O -nun oksidləşmə sayı 4 × -2 ilə -8 -ə cavab almaq üçün çoxaldarıq.
Addım 4. Nəticələri birlikdə əlavə edin
Çarpmalarınızın nəticələrini birlikdə əlavə etmək, bilinməyən atomunuzun oksidləşmə sayını nəzərə almadan birləşmənin cari oksidləşmə sayını verir.
Na -da2BELƏ Kİ4 Məsələn, -6 almaq üçün -8 -ə 2 əlavə edərdik.
Addım 5. Boşluğun yükünə əsaslanaraq bilinməyən oksidləşmə sayını hesablayın
İndi sadə cəbrdən istifadə edərək naməlum oksidləşmə nömrənizi tapmaq üçün lazım olan hər şeyə sahibsiniz. Əvvəlki addımdakı cavabınız olan bir maddənin ümumi yükünə bərabər olan bilinməyən oksidləşmə sayı olan bir tənlik qurun. Başqa sözlə: (məlum oksidləşmə ədədlərinin cəmi) + (həll etdiyiniz naməlum oksidləşmə sayı) = (birləşmənin yükü).
-
Na -da2BELƏ Kİ4 Məsələn, aşağıdakı kimi həll edərdik:
- (Məlum oksidləşmə ədədlərinin cəmi) + (həll etdiyiniz naməlum oksidləşmə sayı) = (birləşmənin yükü)
- -6 + S = 0
- S = 0 + 6
-
S = 6. S oksidləşmə sayına malikdir
Addım 6. Na -da2BELƏ Kİ4.
İpuçları
- Bir birləşmədə bütün oksidləşmə ədədlərinin cəmi 0 -a bərabər olmalıdır. 2 atomlu bir ion varsa, məsələn, oksidləşmə ədədlərinin cəmi ion yükünə bərabər olmalıdır.
- Elementlərin dövri cədvəlini necə oxumağı və metalların və metalların harada yerləşdiyini bilmək çox faydalıdır.
- Elementar formada olan atomların oksidləşmə sayı 0 -a bərabərdir. Bir atomlu ionun yükünə bərabər olan oksidləşmə sayı vardır. Hidrogen, lityum və natrium kimi elementar formada olan 1 -ci qrup metallar +1 oksidləşmə sayına malikdir; maqnezium və kalsium kimi elementar formada olan 2 -ci qrup metalların oksidləşmə sayı +2 -dir. Həm hidrogen, həm də oksigen, bağlandıqlarından asılı olaraq 2 fərqli oksidləşmə sayı ola bilər.
-
Aşağıdakı iki mnemonikadan birini xatırlamaq, oksidləşmə və azalma arasındakı fərqi təyin etməyə kömək edə bilər:
- OIL RIG- Oksidləşmə (elektronların) itkisidir, Azaldılması qazanır (elektronların) və ya
- LEO GER- Elektron itkisi- Oksidləşmə, Elektron qazancı- Azaldılması
- Metalların atomları müsbət ionlar əmələ gətirmək üçün elektronlarını itirirlər (oksidləşmə)
- Qeyri-metalların atomları mənfi ionlar əmələ gətirmək üçün elektron əldə etməyə meyllidirlər (azalma).
- Mövcud ionlar fərqli yüklü bir ion və ya neytral yüklü bir atom olmaq üçün elektron qazana və ya itirə bilər.